در سال های اخیر مصرف خودسرانه این دارو را در بین دانشجویان شاهدیم. به ویژه در برخی گروه های خاص که نیاز به تمرکز و پشتکار بیشتری برای موفقیت در رشته تحصیلی شان دارند.

ویژگی مهم و مشترک در بین همه مصرف کنندگان خودسرانه ی داروی ریتالین، این است که آنها دانشجویانی هستند که در طول ترم درس نمی خوانند و برای یادگیری درسی که حداقل فراگیری آن به دو ماه زمان نیاز دارد، می خواهند فقط یک یا دو شب زمان بگذارند.

به این ترتیب، نیاز به شب بیداری، انرژی و تمرکز بیشتر در این شب ها دارند که به سمت مصرف این داروی روان گردان زیان آور کشیده می شوند. اغلب این دانشجویان در عادت های تحصیلی و انگیزش؛ انگیزش کلی و خاص، دچار مشکل هستند و مهارت مطالعه لازم را ندارند و می خواهند همه مشکلات خود را با مصرف قرص ریتالین رفع کنند.
بنابراین دانشجویان مصرف کننده ریتالین، آن را جانشین عادت تحصیلی خود می کنند و به جای آنکه روش تحصیل و زمانی که صرف مطالعه می کنند را اصلاح و سبک زندگی دانشجویی بهتری را انتخاب کنند، دنبال نتیجه گیری یک شبه و یک باره هستند.

در واقع اگر حجم درس خود را در برای مطالعه در طول ترم تقسیم کنند و درست یاد بگیرند، بیش از 90 درصدشان نیازی به مصرف ریتالین ندارند.

عوارض ریتالین

دانشجویان گزارش می کنند که با مصرف این دارو هوشیاری بیشتری پیدا می کنند و مغزشان به طور خودکار از تنبلی بیرون می آید. اما پس از مصرف مستمر به تدریج با عوارض متعدد آن نیز مواجه می شوند. عوارضی مانند مشکلات سیستم عصبی و نورولوژیک، کاهش عملکرد یادگیری، کاهش تمرکز نسبت به پیش از مصرف ریتالین، دلهره، اضطراب، و حتی گاه حملات حاد اضطرابی بعد از مصرف ریتالین از این جمله اند.

البته همینجا باید متذکر شوم که این عوارض مربوط به مصرف خودسرانه و بدون تجویز روان پزشک است.

موارد تجویز ریتالین

این در حالی است که تعداد دانشجویانی که از سوی روان پزشک نیازمند مصرف ریتالین تشخیص داده می شود، بسیار کم بوده و 90 درصد دانشجویانی که این دارو را مصرف می کنند، نیازی به مصرف آن ندارند.
جالب اینجاست که ریتالین بدون نسخه روان پزشک فروخته نمی شود و همه داروخانه ها نیز آن را ندارند. با این حال دانشجویان به صورت قاچاق این دارو را تهیه می کنند یا آنکه یکی از دانشجویان آن را با دیگران تقسیم می کند. حتی به این نکته توجه نمی کنند که داروهای قاچاق اغلب حاوی مواد خطرناک و اعتیاد آور دیگر نیز هست.

متأسفانه به تازگی تجویز ریتالین بیش از قبل برای دانشجویانی که از ضعف عملکرد درسی شکایت می کنند، انجام می شود. در صورتی که عواملی مثل، عرت نفس یا اعتماد به نفس مغشوش، عادات غلط مطالعه و مشکلات انگیزشی و مسئولیت گریزی می تواند زمینه ساز اصلی ضعف یا افت تحصیلی باشد.

دکتر بهمن بهمنی ، روان شناس و هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
برگرفته از ماهنامه سپیده دانایی، شماره 58