مرکز مشاوره معین : مشاور تخصصی شما در تمام لحظات زندگی | لطفا صبر کنید ...



وبلاگ

لیست کلاسیک

Substance-Abuse-and-Behavioral-Disorder.jpg

تجربه هیجانی یکی از جنبه های اصلی زندگی روانی اجتماعی انسان هاست. طبع زندگی به گونه ای است که نمی توان انتظار داشت که انسان ها در طی زندگی خود با موقعیت های رنج آور، ناراحت کننده، اضطراب زا و افسرده ساز مواجه نشوند. اما مشکل از زمانی شروع می شود که میزان و طول مدت دوام و تکرار این هیجانها بقدری شود که فرد را از سازگاری با ملزومات زندگی فردی و اجتماعی  دور کند. اختلالات هیجانی و رفتاری نوعی بی ثباتی هیجانی هستند که با ویژگی های زیر مشخص می شود.

– ناتوانی حاد یا مزمن دربرقراری و حفظ روابط بین فردی ارضا کننده با دیگران .

– ناسازگاری حاد یا مزمن رفتاری با شرایطی که در آن فشار یا تهدید خاصی وجود ندارد.

برخی از علائم رفتاری و احساسی که حاکی از وجود مشکلات هیجانی هستند، عبارتند از:

– احساس اندوه و گرفتگی خلقی به گونه ای که نا متناسب با شرایط و مقتضیات زیستی یا محیطی  باشد.

– ناتوانی در تفکر هدفمند یا ناتوانی در تمرکز

– ترس و  نگرانی ( ها) غیر موجه یا احساس گناه خیلی شدید

– نوسان خلق شدید و مکرر

– کناره گیری افراطی از دیگران

– کناره گیری افراطی از فعالیت های روزمره.

– خستگی مفرط، احساس دائمی کمبود توان و نیرو، مشکلات مداوم خواب.

– ناتوانی در مواجه شدن با مشکلات و فشار زاهای روزمره.

– مشکل در درک و ارتباط  کارآمد با موقعیت ها و مردم

– سوء مصرف و یا اعتیاد به الکل و موارد مخدر یا محرک

– تغییرات مشکل ساز قابل ملاحظه در عادات عذائی

– تعییر ات مشکل ساز قابل ملاحظه در شوق وعلائق جنسی.

– خشم شدید، خصومت یا بزهکاری.

– افکار تکرای و مداوم خودکشی.

– وجود افکار بریده از واقعیت( هذیان) و نجربه های حسی غیر واقعی( توهم).

– برخی مواقع نیز اختلالات هیجانی خود را به شکل مشکلات جسمی نظیر معده درد، کمردرد، سردرد، دردهای عضلانی و سایر مشکلات جسمی که بررسی های پزشکی برای آنها دلیل زیستی مشخصی نیافته اند، نشان می دهند.

شیوه برطرف کردن و درمان اختلالات هیجانی:

فرایند یاری رسانی حرفه ای به افرادی که از سطوح مختلف مشکلات هیجانی رنج می برند شامل چند مرحله اصلی است.

  1. بررسی احتمال وجود زمینه های زیستی شامل عوامل ژنتیک و اکتسابی آسیب های نورولوژیک و متابولیک ایجاد مشکلات هیجانی توسط روانپزشک یا متخصص مغزو اعصاب و اقدام برای دارو درمانی لازم.
  2. بررسی زمنه های روانی اجتماعی ایجاد مشکلات هیجانی نظیر فقر مهارت های انطباقی، فقرمهارت های ارتباط هیجانی، فقر مهارت های ارتباط اجتماعی، فقرمهارت های حل مسئله بین فردی و..
  3. بررسی احتمال وجود مشکلات روان شناختی زیر ساخت مشکلات هیجانی نظیر تثبیت در مراحل ابتدائی تر رشد هیجانی، اعتماد بنفس مغشوش، عزت نفس پایین، خود پنداره منفی، اهداف ایده آلی اغراقی و غیر منطقی، وجود باور های غلط، خطاهای شناختی آسیب زا، طرح واره های ناکارآمد و… .
  4. استفاده از خدمات حرفه های مشاوره و رواندرمانی برای کمک به فرد برای بر طرف کردن آنها.

 چه افرادی شایسته ارائه خدمات مشاوره و رواندرمانی به افراد مبتلا به اختلالات هیجانی هستند؟

– مشاور یا رواندرمانگر فردی است با حداقل تحصیل کارشناسی ارشد در رشته های مشاوره یا روان شناسی بالینی. او دوره های تکمیلی کارورزی را پس از دانش آموخته شدن از دانشگاه زیر نظر یک دکترای تخصصی در رشته های مشاوره و یا روان شناسی بالینی گذرانیده و در عین حال از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور دارای پروانه فعالیت است.

– برخی از متخصصین روانپزشکی نیز که دوره های تکمیلی مشاوره و رواندرمانی را گذرانیده اند قابلیت ارائه خدمات مشاوره و رواندرمانی  را علاوه بر قابلیت های دارودرمانی مشکلات هیجانی دارا هستند.

* شایان ذکر است که به عنوان مشتری خدمات مشاوره و رواندرمانی این حق شما است که در هنگام مراجعه به متخصصان حرفه ای از آنها در مورد رویکرد نظری که از آن برای ارائه خدمت مشاوره و رواندرمانی استفاده می کنند و نیز سوابق آموزشی و مجوزهای حرفه ای مربوطه سوال نمایید.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


depositphotos_78777050-stock-photo-career-choice-options.jpg

مشاوره شغلی ماهیتا مشابه سایر انواع خدمات مشاوره نظیر مشاوره ازدواج یا مشاوره بالینی است ولی آنچه که مشاوره شغلی را متمایز می کند، تلاش مشاور برای کمک به افراد است تا بتواند تصمیمات درستی در مورد انتخاب، حفظ و ارتقا شغل بگیرد.

مشاوران شغلی به افراد کمک می کنند تا علاوه بر بررسی و انتخاب شغلی که بیشترین کارآمدی و بنابراین رضامندی شغلی را فراهم می کند، بتوانند در آن شغل به خوبی عمل کرده و ارتقا یابند و یا حتی اگر لازم شد در داخل آن شغل تغییر موقعیت داده و گاه نیز به طور کلی شغل خود را با هدف بهبود شرایط تغییر دهند.

روانشناسان معتقدند که بین شغل و ویژگی های شاغل ارتباط وجود دارد. این بدان معناست که بهترین کارایی شغلی و بنابراین رضایتمندی از شغل در بین افرادی که ویژگی های شخصیتی شان با خصوصیات شغلی که دارند تناسب بیشتری دارد، دیده می شود.

سنجش شغلی:

از ابزارهای سنجش در فرایند مشاوره شغلی برای کمک به مراجع استفاده می شود تا بتواند تصمیم های واقع گرایانه تری در رابطه با شغلش بگیرد. به طور کلی این ابزارها به سه گروه تقسیم می شوند.

  • پرسش نامه های رغبت سنج(علاقه سنجی).
  • پرسش نامه های شخصیت
  • آزمون های قابلیت و توانایی

این پرسش نامه های رغبت یا علاقه مندی میزان علاقه ای که فرد به گروه های مختلف شغلی دارد را می سنجد.

بر اساس یکی از دسته بندی های رایج  از علاقه مندی های شغلی، شش گروه رغبت شغلی در بین افراد شناسایی شده است.

  • افرادی با علاقه مندی های واقعیت گرایانه
  • افرادی با ویژگی های جستجوگر یا بررسی کننده
  • افرادی با ویژگی های هنری
  • افرادی با جهت گیری و علایق اجتماعی
  • افرادی با ویژگی های تهور گرا
  • و بالاخره افرادی با ویژگی های عرف گرایانه

البته اغلب مردم عملا ترکیبی از این گرایش ها را دارا هستند و با این حال در یکی بیش از بقیه جلوه می کنند.

از آزمون های توانایی یا قابلیت نیز به منظور پیش بینی میزان قابلیت فرد برای موفقیت در یک گروه شغلی استفاده می شود.

استفاده از پرسش نامه های شخصیت نیز بر این فرض مبتنی هستند که برخی از شخصیت ها برای برخی از انواع شغل، تناسب بیشتری دارند و سازگاری شغلی بهتری را تامین می کنند. به عنوان مثال افراد برون گرا از مشاغلی که روابط اجتماعی، تنوع و هیجان بیشتری دارند بیش از افراد درون گرا لذت می برند.  یا اینکه افراد درون گرا معمولا به انتخاب رشته های تحصیلی و شغلی ای که کمتر به مراورده های اجتماعی و تنوع جویی نیاز داشته و بیشتر ابزاری یا انتزاعی هستند، علاقه نشان داده و در این مشاغل بهتر عمل می کنند.

فرایند مشاوره شغلی:

برای اینکه یک مشاور شغلی بتواند خدمتی حرفه ای در اختیار مراجع خود قرار دهد معمولا لازم است مراحلی طی شود:

  • ارزیابی کاملی از وضعیت سلامت روان فرد انجام شود
  • ارزیابی کاملی از سبگ شخصیتی فرد انجام شود.
  • ارزیابی کاملی از علایق و رغبت های شغلی فرد انجام شود
  • اطلاعات کاملی در مورد ویژگی های مشاغل مختلفی که فرد به آنها علاقه نشان می دهد در اختیار مراجع قرار داده شود
  • به فرد کمک می شود تا بتواند ارزیابی واقع بینانه ای از میزان انطباق ویژگی های شخصیتی اش با شغل با مشاغلی که بیشترین تناسب را با آنها دارد را به دست آورد.
  • با توجه به جمیع متغیر های مؤثر بر انتخاب و سازگاری شغلی مثل درآمد ، مسافت، آینده شغل از منظر تحولات اقتصادی اجتماعی و … به بهترین انتخاب ممکن دست بزند.

مشاوران شغلی، علاوه بر انتخاب شغل در کمک به افراد برای حفظ شغل و پیشرفت و ارتفا در آن نیز می توانند بسیار مفید باشند.

کمک به افراد برای سازگاری با ابزار، فرایندها و مقتضیات شغلی و نیز سازگاری بهتر با روسا، همکاران، زیردستان و ارباب رجوع یا خریداران خدمات و کالا نیز بخشی از خدماتی است که افراد می توانند از مشاوران شغلی دریاقت کنند.

گاه نیز افراد به دلیل ابتلا به بیماری ها جسمی یا روان شناختی، ممکن است در سازگاری شغلی مشکل جدی پیدا کنند. مشاوران شغلی در کمک رسانی تخصصی به این افراد می توانند بسیار مفید واقع شوند.

در برخی از مشاغل سخت یا مشاغلی که شرایط خاص آنها می تواند با نیاز های خانوادگی تداخل کند نیز مشاوران شغلی می توانند نقش بسیار مهمی در ایجاد سازگاری بهتر شاغل با خانواده ایفا کنند.

در عین حال  انطباق با برخی تبعات مشاغل سخت نظیر کار در محیط های  پر خطر یا پر استرس نیز می تواند در حیطه خدمات مشاوران شغلی قرار داشته باشد.

رشد شغلی شما یک فرایند مربوط به عمر شماست که چه بدانید چه ندانید از وقتی که متولد می شوید شروع می شود.

عوامل زیادی روی تحول شغلی شما موثر است ، شامل علایق شما، توانایی هایتان، ارزش ها و شخصیت تان و زمینه ی رشدی تان و محیطی که در آن زندگی می کنید. مشاوره ی شغلی، فرایند کمک به شماست تا بتوانید خودتان را بشناسید، دنیای کاری که قرار است در آن شاغل باشید بشناسید و بتوانید بر اساس ویژگی های شخصیتی ، تحصیلی تان بهترین انتخاب را برای اشتغالتان انجام دهید.

تحول حرفه ای، چیزی بیش از تصمیم گیری صرف در مورد رشته تحصیلی و نوع شغلی است که قرار است بعد از فارغ التحصیلی انتخاب کنید. واقعیت این است که رشد و تحول شغلی یک فرایند عمری است؛ به آن معنا که در کل دوران زندگی تان، شما و شرایطتان تغییر می کنند و به دنبال آن نیازها و مقتضیات شغلی تان هم تغییر خواهند کرد و شما ناگزیر از تصمیم های مکرر و مداوم در مورد شغل تان هستید. با این نگاه، شغل و زندگی یکی محسوب می شوند. به این ترتیب هدف مشاوره شغلی فقط کمک به تصمیم گیری شغلی درست برای نیازهای فعلی تان نیست بلکه به شما کمک می کند تا دانش و مهارت کافی برای تصمیم های شغلی موثر در مورد آینده زندگی تان نیز پیدا کنید.

چه انتظاراتی می توانید از مشاورتان داشته باشید؟

  • او به شما کمک می کند تا بفهمید که کی هستید و چه چیزی از رشته تحصیلی ، شغل و زندگی تان می خواهید.
  • او به مثابه فرد متخصصی برای شما ایفای نقش می کند که شما بتوانید با او در مورد افکار، ایده ها، احساسات ، علایق تان در زمینه های انتخاب شغلی و تحصیلی صحبت کنید. تا به این وسیله بتواند به شما کمک کند احساسات و افکارتان را در این زمینه ها بازشناسی، دسته بندی و قابل استفاده کنید.
  • به شما کمک می کند تا عواملی را که بر رشد شغلی تان، تاثیر مثبت می گذارند شناسایی کنید و بتوانید علایق، توانایی ها و ارزش هایتان را در این زمینه ارزشیابی کنید.
  • به شما کمک می کند تا بتوانید منابع معتبری را برای جمع آوری اطلاعات در مورد انتخاب شغل و ارتقا و توسعه شغلی، بدست آورید.
  • به شما کمک می کند تا بتوانید گام های بعدی را برای رشد شغلی و رسیدن به هدف های زندگی تان برنامه ریزی کنید.

چه کسانی به مشاوره شغلی نیاز دارند؟

از آنجایی که رشد و تحول شغلی یک فرآیند مداوم در طول زندگی است، مشاوره شغلی می تواند ، برای هر کس در هر سن و سالی و هر موقعیتی مفید باشد.

دانش آموزان دوره ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، دانشجویان کلیه مقاطع دانشگاهی و حتی فارغ التحصیلان نیازمند این خدمات هستند. برخی از سوالات اصلی یا تعارض های جدی که ممکن است افراد برای پاسخ یابی و یا حل آنها به مشاوران شغلی مراجعه کنند، در زیر آمده است:

بررسی انتخاب های شغل و رشته
  • ” من نمی دونم با زندگی ام چی کار باید بکنم”
  • ” نمی دونم چه رشته ای را ادامه دهم”
  • ” من انتخاب های شغلی ام محدود است، اما روزهای سختی را برای انتخاب بین آنها می گذارنم”
  • ” من می دانم چه رشته را می خواهم، اما نمی دونم بعد از فارغ التحصیلی چه کار می تونم باهاش بکنم”
  • من می دونم چه کار می خواهم بکنم، اما مطمئن نیستم که این رشته بهترین رشته برای این کار باشه”
  • من می خواهم بدانم چه شغل هایی را با این رشته تحصیلی می توانم وارد شوم”
  • من حس نمی کنم که به اندازه کافی در مورد شغل های مختلفی که لازم است در باره شون بدانم ، می دانم”

 

حل تعارضات تحصیلی و شغلی
  • من موضوعات زیادی را دوست دارم، اما مطمئن نیستم کدام یکی از آنها آینده بهتری را دارد بنابراین دائم در حال تغییر رشته ام”
  • “هیچکدام از کلاس هایم را دوست ندارم و هیچکدام از رشته های تحصیلی هم خیلی من را به شوق نمی آورد”
  • ” من تجربه ی کاری خیلی زیادی دارم، و می خواهم یک مسیر شغلی جدید پیدا کنم که از همه مهارت هایی که دارم را بتواند به کار بگیرد.”
  • ” من را برای رشته ای که دوست داشتم واردش شوم نپذیرفتند، حالا چه کار می توانم بکنم؟”
  • “من رشته ام را خیلی دوست دارم اما این رشته بعدا برایم نون و آب نمی شه”
  • “من همیشه فکر می کردم می توانم – شوم اما وقتی وارد این رشته تحصیلی شدم ، فهمیدم اون رو دوست ندارم.”
  • “خانواده ام دوست دارند که من — شوم. اما من مطمئنم که آن را دوست ندارم”

و خیلی موارد دیگر…

 

خصوصیات مشاور شغلی؟

مشاور شغلی فردی است که حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در رشته مشاوره با گرایش شغلی بوده و پس از کارآموزی نظارت شده زیر نظر یک متخصص مشاوره شغلی از “سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور” مجوز فعالیت اخذ کرده است.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


Proyecto-Karen.png

بیوفیدبک تکنیکی است که در آن فرد آموزش می بیند تا  کنترل عملکردهای فیزیولوژیکی اش را بدست بگیرد. فرایندی از یادگیری. در آموزش بیوفیدبک حسگرهایی به بدن  وصل می شود تا سیگنال هایی از ماهیچه ها، غده های عرق، دمای بدن و ضربان قلب را ثبت کنند.

بازخورد سیگنال های بیولوژیکی به یادگیرنده کمک می کند تا کنترل ذهنی را برای فرآیندهای بیولوژیکی ناخودآگاه به دست آورد. یادگیرنده اطلاعاتی را در مورد تغییرات زیر حسگرها به صورت لحظه به لحظه دریافت می کند. این اطلاعات ممکن است به صورت صدا، نمایشات دیجیتالی و یا گرافیک های رایانه ای باشند.

بیوفیدبک، خودپنداره قوی تری را در فرد ایجاد می کند، و مراجع می داند که مسئولیت سلامت روان و جسم با خود اوست. یادگیرنده می داند که  سیگنال های فیدبکی را دریافت می کند که منعکس کننده بیولوژی خودش است. این علائم تشخیص ها و توضیحات روان درمانگر نیستند که مراجع در مقابل آنها مقاومت کند. در بیوفیدبک مراجع رودرروی خودش قرار می گیرد و سرزنشی برای شکست در درمان متوجه درمانگر، اعضای خانواده یا دنیای بیرون نخواهد بود . بیوفیدبک مراجع را برای جستجوی دنیای درونی خودش آزاد می گذارد. به علاوه بیوفیدبک روشی غیرتهاجمی به شمار می آید که هیچگونه عوارض جانبی نخواهد داشت. به ویژه اثرات این تکنیک همیشگی و پایدار خواهد بود.

نوروفیدبک نیز نوعی بیوفیدبک است که معمولا برای عملکردهای مغزی استفاده می شود. برای آشنایی بیشتر با نوروفیدبک به لینک روبرو رجوع کنید. نوروفیدبک چیست؟

 

موارد استفاده از بیوفیدبک

از جمله مواردی که می توان از بیوفیدبک استفاده کرد می توان به بیماری ها و مشکلات فیزیکی زیر اشاره کرد.

  • آسم
  • سندرم روده تحریک‌پذیر
  • بیماری کرون
  • بی‌اختیاری ادرار
  • درد مزمن در ناحیه پا، گردن، و کمر
  • درد در ناحیه پایین کمر
  • زخم معده
  • اسپاسم عضلات
  • مشکلات عصبی عضلانی
  • دندان قروچه
  • مشکلات مفصل گیجگاهی
  • گرگرفتگی
  • مشکلات حرکتی
  • آسیب‌های مغزی
  • مشکلات ناشی از ضربه شلاقی
  • بی‌خوابی
  • روماتیسم مفصلی
  • فشار خون بالا
  • فشار خون پایین
  • بیماری رینود
  • عوارض جانبی شیمی‌درمانی و به‌طور خاص حالت تهوع و استفراغ
  • سر درد شامل میگرن
  • آریتمی قلب (ضربان نامنظم قلب)

 

مریم بهمنی، کارشناس مهندسی پزشکی

برگرفته از کتاب مبانی نوروفیدبک نوشته جان ام. دموس


iStock-490316773-300x200.jpg

مشاوره تحصیلی ، فرایند کمک تخصصی به یادگیرندگان است تا بتوانند عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند.

ضعف تحصیلی، افت تحصیلی، بهبود سازگاری در ارتباط با همکلاسی ها، کارکنان دبستان و دبیرستان، برای اینکه یک مشاور تحصیلی بتواند کمک حرفه ای به دانش آموز و والدین او ارائه دهد، از اصول، روش ها و ابزارهای خاصی استفاده می کند. به این منظور ممکن است لازم باشد تا یک یا چن مورد از اقدامات زیر را انجام دهد:

– ارزیابی رشدی دقیقی در مورد فرایند پیش از تولد تا زمان حال دانش آموز با استفاده از اطلاعات حاصل از انجام یک مصاحبه  تخصصی با والدین دانش آموز به دست آورد.

– هوش مراجع را با ابزار مناسب بسنجد و ارزیابی درستی از آن بدست آورد.

–  برای ارزیابی دقیق اندام حسی و عصب شناختی مرتبط با عملکرد یادگیری مراجع، او را به پزشک متخصص مربوطه ارجاع و نتیجه بررسی را در ارزیابی وضعیت مراجع به کار ببرد.

– فرایندهای شناختی دخیل در یادگیری را به دقت بررسی کند ( فرایندهایی نظیر: تمرکز، توجه، به خاطر سپردن، یادآوری، تداعی، تصور، تخیل، تحلیل، ترکیب ذهنی، انطباق داده های حسی حرکتی و …)

– وضعیت رشد و ثبات هیجانی مراجع را به دقت ارزیابی کند.

– رشد حسی حرکتی متناسب با شرایط سنی مراجع بررسی کند.

– مهارت های  عمومی حل مسئله و حل تعارض های بین فردی را بررسی و ارزیابی کند.

– سطح خودشناسی( توانائی تجربه و درک احساس های درونی ، نیاز ها و خواسته ها فردی) را ارزیابی کند.

– سطح یادگیری فعلی و حلقه های مفقوده یادگیری قبلی( موضوع  و مواد یادگیری قبلی که اگر چه برای یادگیری محتوای فعلی ضروریست، اما بخوبی یاد گرفته نشده است) را شناسائی کند.

– موانع محیطی موثر بر یادگری( مشکلات خانوادگی، شلوغی خانه، وظایف و مسئولیت های روزمره که یادگیری را کاهش می دهند) را بررسی و شناسائی کند.

–  بیماری های جسمی( از طریق بررسی پرونده سلامت و یا مشورت با پزشک)  و اختلالات روانشناختی را که بر عملکرد یادگیری تاثیر دارند، بررسی و از نتیجه آن در ارزیابی شرایط مراجع استفاد کند.

فرایند درمان مشکلات تحصیلی کودک و نوجوان:

در مواردی که فرایند سنجش و ارزیابی  شواهی از وجود مشکلات زمینه ای مثل بیماری های اعصاب و روان ، اختلالات رفتاری، مشکلات تاخیر رشد ذهنی، بیماری های عصب شناختی، معلولیت های حسی حرکتی و یا سایر اختلالت هیجانی در کودک را تایید کند، فرایند یاری رسانی باید از طریق ارجاع کودک به روان پزشک کودک و نوجوان، روان شناسان آموزش و پرورش کودکان استثنائی، پزشکان مغز و اعصاب، مشاوران کودک و نوجوان و سایر متخصصین مربوطه نیز پیگیری شود.

در نهایت با استفاده از نتایج بررسی های فوق و با مشورت و همکاری والدین و کمک اولیا مدرسه( در صورت نیاز)، برنامه مداخله طراحی و بخش های مربوبط به مشاوره روان شناختی این برنامه را راسا اجرا و بر اجرای بخش هائی از آن که باید توسط سایر متخصصان انجام شود نظارت می کند( مثلا متخصصین کودکان استثنائی، مددکاران، روان شناسان مدرسه و معلم های ترمیمی). گاه فرایند مشاوره تحصیلی نیازمند ارجاع والدین به روان درمانگر و روان پزشک است تا مشکلات رفتاری یا شخصیتی آنها که تاثیر منفی بر کودک دارد نیز مدیریت یا درمان شود.

خصوصیات مشاور تحصیلی

مشاور تحصیلی فردی است با حداقل مدرک کارشناسی ارشد در رشته های مشاوره تحصیلی و روان شناسی تربیتی که دوره های کارورزی نظارت شده را زیر نظر اساتید واجد شرایط گذرانده و دارای پروانه فعالیت از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره هستند.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


child-counseling-amy-wine-counseling.jpg

مشاوره کودک و نوجوان نوعی از خدمات مشاوره است که سعی دارد، از بروز یا تشدید مشکلاتی که می توانند بر رشد، سازگاری و سلامت اجتماعی، هیجانی و شناختی کودکان و نوجوانان تأثیر منفی گذارند، پیشگیری کند.

فرایند مشاوره این امکان را برای کودک و نوجوان فراهم می کند، تا مشکلات سازگاری و یا بهم ریختگی و نابسامانی های هیجانی خود را در محیطی امن ابراز و برای پیدا کردن راه حل های آنها اقدام شود.

در فرایند مشاوره کودک و نوجوان از روش ها وفنون تخصصی متفاوتی استفاده می شود.

در مورد کودکان و متناسب با سن و سال او ممکن از از روش های مختلف نظیر: استفاده از گفتگو با خود کودک، مصاحبه با والدین، مصاحبه با معلم و مشاور مدرسه به فراخور سم و سال و مشکل کودک می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در عین حال به دلیل رشد زبانی محدود تر کودکان در سنین پیش از دبستان و حتی گاه در سال های اولیه دوران تحصیل، متخصصان از روش هایی که تاکید کمتری بر کلام دارند نظیر: مشاهده بازی خودانگیخته کودک( بازی درمانی)، بازی نقش های برنامه ریزی شده، نمایش درمانی، مشاهده نقاشی های کودک و داستان هائی که در مورد این نقاشی ها می سازند و سایر روش هائی که به کودک فرصت ابراز آزاد افکار و احساساتش را در مورد خود و سایرین می دهد استفاده می شود. کمک به کودک تا بتواند موثر تر از قبل در مورد نیاز ها و ترس هایس حرف بزند و خواسته ایش را پاسخ بگیرد هدف اصلی فرایند مشاوره با کودک است.

از آنجائی که والدین یا سایر ایفا گران نقش والدی (مراقبت کنندگان) نقش بسیار مهمی در شناسائی نیازها و ناکامی ها و ترس ها کودک و نیز ارضا شدن نیاز ها و برطرف شدن مشکلات و تهدید ها  دارند، حضور و مشارکن آنها در فرایند مشاوره حیاتی است. گاه برطرف شدن مشکلات کودک مستلزم تغییر رفتار والدین و یا حتی درمان مشکلات هیجانی خود آنهاست که به عنوان بخشی از فرایند یاری رسانی به کودک باید مورد توجه مشاور قرار بگیرد.

از آنجائی که نوجوانان مهارت های کلامی رشد یافته تری از کودکان دارند، در فرایند مشاوره با آنان علاوه بر فنون کلی که در موردکودکان نام برده شد، از روش های مبتنی بر ارتباط کلامی نیز بیشتر از مشاوره کودک می توان استفاده کرد.

مشاوره برای نوجوانان و جوانان کم سن و سال می تواند به آنها کمک کند تا آگاهی بیشتری نسبت به  تجربه های احساسی خود پیدا کرده و قابلیت حل مسئله شان در مواجهه مسائل، موقعیت ها یا تعارض های درون فردی یا بین فردی بیشتر شود.

برخی از مواردی که نیاز است تا افراد بخاطر آن به مشاوره کودک و نوجوان مراجعه کنند عبارتند:

– نیاز والدین به آگاهی از شرایط و نیاز های رشد هیجانی، اجتماعی و شناختی کودک و نوجوان خود.

– نیاز والدین به ارزیابی عینی دانش و مهارت و سایر شایستگی های مورد نیاز خود برای زمینه سازی رشد و تربیت کودک و نوجوان خود.

– مشکلات انطباق با شرایط خانوادگی( نظیر سازگارب با خواهر و برادر، عضور تازه وارد، دوری،  مرگ یا مهاجرت عزیزان، نزاع و ناسازگاری های والدین و طلاق، بیماری های شدید م مزمن جسمی و یا هیجانی اعضا خانواده)

– مشکلات مربوط به سوء مصرف مواد و اعتیاد ( اعضا خانواده یا کودک و نوجوان)

– موضوع و قربانی آزار جسمی، روان شناختی و یا جنسی بودن.

–  وجود و  اختلالات رفتاری و هیجانی( نظیر:افسردگی، اضطراب، ترس های مرضی، اختلالات خوردن و…)

–  وجود رنج ناشی از بی هدفی، کمبود روحیه، دلمردگی، فقدان انگیزه و علاقه

– مشکلات انطباق با شرایط تحصیلی( نظیر ضعف تحصیلی، افت تحصیلی،  ناسازگاری با اولیا مدرسه، ناسازگاری رفتاری با همکلاسی ها و همسن ها، نیاز به کمک برای انطباق با تغییر محل تحصیل، انتخاب رشته تحصیلی و…).

-مشکل در روابط بین فردی و یا میل به بهبود آن

-مشکل در درک و کنترل نیاز های جنسی.

– مشکل در مدیریت خشم و پرخاشگری و هیجان خواهی.

– آماده شدن برای مواجهه کارآمد با دنیای پیچیده شغلی.

–  بهبود قابلیت مواجه شدن با نیاز های معنویت و نیاز ها یا بحران های معناجوئی.

خصوصیات یک مشاور کودک و نوجوان

مشاور کودک و نوجوان فردی است با حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در یکی از رشته های مشاوره با گرایش های کودک و نوجوان، خانواده و یا روان شناسی بالینی که پس از گذراندن دوره های کارورزی نظارت شده زیر نظر متخصصان هیئت علمی دانشگاه مجوز فعالیت از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور اخذ کرده است.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


Counseling-Psychology-Big-4-300x166.jpg

“مشاوره برای همسران”  که به آن ” مشاوره زناشوئی ” نیز گفته می شود، شامل خدماتی است که یک متخصص مشاوره  آموزش دیده در حیطه روابط همسران، برای کمک به بهبود سازگاری و افزایش خشنودی زن و مرد از زندگی زناشوئی خود ارائه می کند.

ارتباط زناشوئی هسته مرکزی روابط خانوادگی را تشکیل می دهد. خانواده همان موقعیتی است که همه ما برای آرام زیستن، رشد کردن و شکوفا شدن به آن نیازمندیم.

مشاوره زناشوئی ، کمک حرفه ای به آنها است تا بتوانند ابتدا مشکلات و تعارض های خود را شناسائی، سپس دلایل ایجاد آنها را بشناسند. پس از آن بفهمند که چرا این مشکلات دوام پیدا می کنند و به دنبال آن بتوانند از روش های کارآمد جدیدی که تا به حال استفاده نکرده اند برای برطرف کردن آنها و بهبود ارتباط متقابلشان استفاده کنند.

بسیاری از مشکلات همسران به خاطر ناآگاهی آنها از نیازها و خواسته های طرف مقابل و نیز ناتوانی هر یک در اعلام رسا و کارآمد خواسته های خود به دیگری است.

با استفاده از مشاوره زناشوئی، همسران می توانند:

1)  تصمیم های عاقلانه و کارآمدی را برای بازسازی رابطه تهدید یا تخریب شده زناشوئی خود بگیرند.

2) برای تقویت روابط متقابل شان به گونه ای که هر یک احساس بهرمندی بیشتر از وجود طرف مقابلش کند بکوشند

3) نحوه بهرمند کردن همسر از وجود خود را از طریق شناخت نیازها و خواسته های او فرا بگیرد.

4) تفاوت های خود را بشناسند و برای تبدیل کردنشان به شباهت، یا کار برای کاهش آنها و یا مدارا با آنها را یاد بگیرند.

مطالعات نشان داده است که بسیاری از مشکلات زناشوئی بخاطر نداشتن دانش و یا مهارت های مناسب برای شناسائی و حل مشکلاتی است که همسران در ارتباط روزمره با یکدیگر پیدا می کنند. اما در بسیار از موارد هم مشکلات ریشه در ترس ها و انتظاراتی دارد که افراد به وضوح از آنها خبر ندارند. این انتظارات، خواسته ها و ترس ها ریشه در نابسامانی های ایام کودکی  یک یا هر دو همسر دارد. در فرایند مشاوره لازم است، هر یک از شرکا زندگی با کمک مشاور برای درک مشکلات خود بکوشند تا بتوانند از تأثیر مخرب آنها بر رابطه جلوگیری کنند.

ویژگی های یک مشاوره زناشوئی مطمئن

مشاوران زناشوئی در اولین جلسات مشاوره به مراجعین خود یاد می دهند که در فرایند مشاوره، هر کدام از آنها به جای تلاش برای متقاعد کردن و تغییر دیگری فقط می توانند روی سهم خود از مسئله کار کنند. و به آنها اطمینان می دهند که هر تغییر درست در هر یک از همسران ناگزیر دیگری را برای تغییر جدید ترغیب می کند.

لازم به تأکید است که کار مشاور تصمیم گیری به جای دیگران نیست. و به هیچ وجه نباید رفتارشان باعث شود تا مراجعین تصور کنند که قابلیت و توانائی رسیدن به تصمیم های درست را ندارند و نمی توانند تغییرات صحیح را به زندگی خود ببرند.

بنابراین در مواردی که مشاهده کردید که مشاور شما از روش هائی استفاده می کنند که گویا می خواهد به جای شما تصمیم گرفته و یا عمل کند، بدانید که باید از خدمات مشاور دیگری بهره ببرید.

چه کسی صلاحیت کار به عنوان مشاور زناشوئی را دارد؟

متخصص مشاوره زناشوئی فردی است که حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد در مشاوره خانواده، مشاوره توانبخشی و یا روان شناسی بالینی با گرایش خانواده درمانی باشد. به علاوه دارای پروانه فعالیت از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره است و در مرکز مشاوره، یا درمانگاه های شبکه سلامت دارای مجوز فعالیت به ارائه خدمت مشغول است. مشاوران زناشوئی طبق معیارهای اخلاق حرفه ای و نیز اصول فنی ارائه خدمات مشاوره، ملزم به حفظ اسرار مراجعین خود هستند. آنها اجازه ندارند تا هیچ اطلاعاتی را بدون اجازه شما با همسرتان در میان بگذارند یا آنرا به هیج مرجع دیگری بدهند. آنها اجازه ندارند بگونه ای رفتار کنند که گویا بیش از شما به مسائل شما وقوف دارند یا بیش از شما، شما را می شناسند. هر جا چنین رفتارهائی را مشاهده کردید به نظر می رسد همان موقعی است که باید مشاور خود را عوض کنید.

علل اصلی مراجعه به مشاوره زناشوئی

برخی از مسائلی که ممکن است همسران برای آنها به مشاور زناشوئی مراجعه کنند عبارتند از:

– مشکلات ارتباطی و حرف زدن با یکدیگر

– اختلاف نظر و تعارض در مورد روش فرزند پروری

– اختلاف نظر در مورد نوع و نحوه ارتباط با خانواده هر یک از همسران

– مشکلات در رابطه جنسی

– مشکلات مربوط به سوء مصرف مواد و اعتیاد

– مشکلات مربوط به بد اخلاقی، خشم و پرخاشگری و آزار عاطفی یا جسمی همسر

–  برخی مشکلات روان شناختی هر یک از همسران که باعث ناراحتی دیگری می شود.

– مشکلات ناشی از بی وفائی همسر

یک نکته قابل تأکید این است که مشاوره زناشوئی اگر چه جزو مداخله های روان شناختی کوتاه مدت طبقه بندی شده است، اما اغلب برای رسیدن به نتیجه دلخواه، حداقل به ده جلسه (هفته ای یک بار) نیاز است.

این نیز شایان ذکر است که اگر چه حضور هر دو همسر در فرایند مشاوره بسیار مطلوب است، اما تأثیر مشاوره زناشوئی منوط به حضور همزمان هر دو در تمامی جلسات نیست. در عین حال در مواردی که یکی از همسران به هر دلیلی از همکاری با فرایند مشاوره سرباز می زند یا به دلایل شغلی یا هر دلیلی دیگری قادر به شرکت در فرایند مشاور نیست، حضور و پیگیری یکی از همسران نیز تأثیرات مثبت بسیار زیادی بر رابطه همسران به جای گذاشته است. به خاطر داشته باشید که فرایند اطمینان پیدا کردن به مشاور زمان بر است. اگر در ابتدای کار نتوانستید به راحتی با او صحبت کنید و از ناگفته ها بگویید، جای تعجب نیست. کمی صبر و تکرار ملاقات، مسئله را حل خواهد کرد.

روش و ابزارهائی که مشاوران زناشوئی بکار می برند

 – مصاحبه های تخصصی

– فنون تخصصی تشخیص مشکلات و بازسازی روابط همسران

– ابزارهای سنجش پرسشنامه ای از نوع کاعذ و قلم یا رایانه مبنا

– و گاه نیز مشاهده مستقیم رفتار تعاملی همسران در محل برگزاری جلسات مشاوره

– استفاده از امکان ارجاع به سایر متخصصان حوزه سلامت نظیر متخصصین زنان، اورولوژی، روان پزشکی، مغزو اعصاب و مددکاری و استفاده از خدمات یا اطلاعات تخصصی آنها در ارزیابی و درمان مشکلات مبنائی در روابط زناشوئی.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


408.jpg

هدف مشاوره پیش از ازدواج کمک به افراد است تا بتوانند بر اساس بررسی یک سری ویژگی های خود و فردی که احتمال ازدواج با او وجود دارد، در مورد پیش بینی میزان سازگاری با او در قالب زندگی زناشوئی بعدی به یک ارزیابی عینی برسند.مشاوره پیش از ازدواج

این ارزیابی باید مبتنی بر اطلاعاتی باشد که افراد در چارچوب گفتگوهای دو نفره و هدف دار در مورد باورها، ارزش ها، آرزوها، انتظارات، سلیقه ها، سبک زندگی، نگرانی ها، امیدها و سایر مسائلی که ممکن است برایشان مهم باشد، با یکدیگر ردو بدل می کنند.

روان شناسان نشان داده اند که تعبیر و تفسیری که افراد از این اطلاعات می کنند، بیش از خود اطلاعات بر روی تصمیم گیری آنها تاثیر می گذارد.  این تعبیر و تفسیر نیز به شدت تحت تاثیر تجربه های قبلی فرد در محیط خانواده، دوستان، رسانه ها، اجتماع بزرگتری که در آن زندگی می کنند و البته ویژگی های شخصیتی شان قرار دارد.

مشاوره پیش از ازدواج به افراد کمک می کند تا به دور از تحمیلِ شور و اشتیاق، بی تفاوتی و ناآگاهی و یا ترس و اجتناب های ناخودآگاهی که مشخصه بسیاری از موارد انتخاب های غلط ازدواج است، متغیر مهم را بررسی و آزادانه و آگاهانه به انتخاب دست بزنند.

تجربیات گذشته

از جمله مواردی که می توانند تاثیر مشکل ساز بر انتخاب ازدواج باقی بگذارند عبارتند از:

–  مشاهده یا مشارکت در جر و بحث های مستمر و بد سرانجام والدین.

– مورد آزار و اذیت جسمی، عاطفی و یا جنسی مکرر قرارگرفتن در ایام کودکی و نوجوانی.

– در معرض قهر و جدائی و ترک  منزل های مکرر والدین بودن.

– زندگی کردن در محیط روابط عاطفی سرد والدین.

– داشتن والدین معتاد، بزهکار، بدرفتار، تحمیل گر، نادیده انگار، تحقیر کننده.

– بدآموزی در مورد معیارهای زندگی درست زناشوئی مثل: پنهان کاری، دروغ گوئی، توجه افراطی به امکانات مادی، قدرت طلبی، بدبینی، سلطه گری و غیره.

– زندگی در محیط خانوادگی بیش از حد سرویس دهنده یا بیش از حد نادیده انگارانه و طرد کننده که مسئولیت پذیری، مشارکت جوئی و همدلی با دیگری را پرورش نداده باشد.

فرایند مشاوره پیش از ازدواج به افراد کمک می کند تا بتوانند ابتدا با بررسی نحوه تاثیر تجربه های گذشته خود در شکل گیری انتظارها و نگرانی های فعلی شان از ازدواج، تاثیر مخرب آنها را در خود، شناسائی و کنترل کنند و سپس با نگاهی واقع بینانه همین موارد را در طرف مقابل خود نیز بررسی نمایند.

ویژگی های یک مشاوره پیش از ازدواج مطمئن

مشاوران پیش از ازدواج باید دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مشاوره خانواده ، یا مشاوره توانبخشی و یا روان شناسی بالینی با گرایش خانواده بوده و پروانه فعالیت از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور را داشته باشند.مشاوره پیش از ازدواج

این مشاوران برای ارائه خدمات خود از شیوه های تخصصی مصاحبه، استفاده از پرسشنامه ها، مقیاس ها و سایر ابزارهای عینی یا فرافکن برای سنجش و ارزیابی ویژگی های شخصیت، علائق و سلیقه ها، ارزش ها و سلامت روان استفاده می کنند.

به خاطر داشته باشید که یک متخصص مشاوره ازدواج به هیچ وجه تلاش نمی کند تا به جای شما برای شما تصمیم بگیرد. کار او کمک به شماست تا بتوانید خودتان مسئولیت این انتخاب حساس را بر عهده گرفته و خیر خودتان را انتخاب کنید. این کار به چند ساعت ملاقات هفته ای یک بار احتیاج دارد تا هر یک از طرفینِ انتخاب ازدواج، روایت خود از گفتگوهای انجام شده در طی هفته اش با دیگری را با مشاور مطرح و برای برداشتن گام بعدی و گفتگوی بعدی برنامه ریزی کنند. در این جلسات ممکن است نتایج تست های گرفته شده نیز برای داوطلبان ازدواج مطرح شود تا بتوانند در مورد نتایج آن نیز با یکدیگر حرف بزنند.

اصل اساسی در کمک به افراد در فرایند انتخاب همسر محرمانه ماندن کلیه اطلاعاتی است که از هریک از طرفین به دست می آید. مشاوران به لحاظ اخلاق حرفه ای و نیز فنی حق ندارند تا این اطلاعات را در اختیار هیچ مرجع دیگری قرار دهند. در عوض می بایست به طرفین کمک کنند تا خودشان مستقیماً در قالب تعامل های هدفدار، این اطلاعات را با یکدیگر تبادل کنند.

موارد استثنا

تنها مورد استثنا که مشاور ناگزیر از انتقال اطلاعات به طرف مقابل است، به وجود اختلالات شخصیت، اعتیاد به مواد مخدر و محرک و نیز اختلالات روانی شدیدی باز می گردد که طی آن فرد مبتلا به وجود مشکل خود بینش نداشته یا نمی تواند مسئولیت کنترل آن را بپذیرد.

 

دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی


service-neurofeedback-01-e1535992863453.jpg

نوروفیدبک روش درمانی است، که باعث ایجاد تغییر، تعدیل و افزایش کارایی سلول‌های مغزی می‌شود. نوروفیدبک نوعی آموزش به وسیله بازخورد حاصل از ثبت امواج الکتریکی مغزی(EEG) است که به بیمارانی که به روان‌درمانی و توان‌بخشی ادراک و شناخت نیاز دارند و یا کسانی که در مهارت‌های ذهنی دچار ضعف هستند، کمک می‌کند.

فعالیت مغز با استفاده از امواج الکتریکی ایجاد شده در آن، قابل بررسی است.

درواقع نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که می‌تواند با استفاده از ثبت امواج الکتریکی مغز از آن به عنوان نوعی بازخورد تصویری برای تسهیل تغییرات موضعی در امواج مغز استفاده کند.

در فرایند نوروفیدبک، فرد با استفاده از بازخورد تصویری که توسط رایانه از نتایج ثبت امواج مغزی‌اش تهیه می‌کند، به تدریج یاد میگیرد که بر عملکرد مغز خود در هنگام فعالیتهای ذهنی تسلط یابد. بنابراین، نوروفیدبک کسب مهارت در خودتنظیمی است که باعث تقویت خودآگاهی می‌شود.

مهم‌ترین موضوع در این روش این است که مراجع به خوبی یاد می‌گیرد که در آینده چگونه بدون استفاده از دستگاه، به سطح پیشرفته‌ای از حالات تمرکز و هدف­گرائی ذهنی دست یابد.

نوروفیدبک در بهبود چه اختلال هایی کاربرد دارد؟

نوروفیدبک در درمان مؤثر صرع، اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD)، اضطراب و افسردگی کاربرد گسترده دارد. همچنین تأثیر این روش درمانی بر بهبود بیماران مبتلا به زوال عقل، وسواس و همچنین بهبود توجه در تمام افراد نیز نشان داده شده است. نکته ی دیگر این است که این روش در بهبود عملکرد ذهنی تمام افراد مؤثر است.

 روش آموزش نوروفیدبک

در جلسات نوروفیدبک ، فرد روبروی یک مانیتور می نشیند و از او خواسته می شود تا بازی را به اتمام برساند

در جلسات درمانی، فرد روبروی یک مانیتور می‌نشیند و درمانگر بعد وصل الکترودها به سر بیمار، جلسه را آغاز می‌کند. سپس درمانگر برنامه‌ها و پروتکل‌هایی را که با توجه به تشخیص روانپزشک و یا روانشناس تعیین می‌شوند، به اجرا می‌گذارد. سپس از مراجع خواسته می‌شود تا سعی کند آن بازی را به اتمام برساند. بازی‌ها براساس شیوهٔ تشویق و پاداش به مراجع ساخته شده‌اند.

 

مریم بهمنی، کارشناس مهندسی پزشکی

 


images-19.jpg

مشاوره توانبخشی یکی از رشته های تخصصی و نوپا در حوزه ی مشاوره است.

مشاوره توانبخشی
مشاوره و روان درمانی، کمک حرفه ای مشاور یا رواندرمانگر به فرد یا افرادی است که در جستجوی کمک برای حل مشکلات زندگی خویش اند. یا خواهان تغییرات اساسی در سبک زندگی شان هستند تا بتوانند به مشکلات خود آگاهی پیدا کرده و توانایی حل مشکلات را پیدا نمایند.
با پیشرف علم روانشناسی و مشاوره این علم به سمت تخصصی شدن پیش می رود به طوری که افراد برای مشکلات و مسایل مختلف مثل مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده، مشاور کودک، و … به متخصصین شاخه مربوطه مراجعه می نمایند .
مشاوره توانبخشی نیز یکی از شاخه های تخصصی علم مشاوره است که هدف آن کمک به افرادی است که دچار بیماری مزمن و صعب العالج ، معلولیت یا هر نیاز ویژه اند.

یکی از مشکلات افراد جامعه ابتلای به بیماری های صعب العالج، مزمن و ناتوانی های جسمی از قبیل سرطان، ام اس، دیابت، و معلولیت های مختلف می باشد. زمانی که فردی مبتلا به یکی از این بیماری ها می شود هم فرد و هم خانواده تمام تلاش خود را میکنند تا بیماری درمان شود و یا عوارض و مشکلات بیماری کمتر شود. برای این منظور از تخصص های مختلف مثل فیزیوتراپی، گفتار درمانی، کاردرمانی، غدد، اطفال و … استفاده می نماید. اما به طور معمول یک بعد داستان نادیده گرفته می شود و آن این است که این فردی که بیمار شده قرار است با بیماریش زندگی کند .
بیماری های مزمن و صعب العالج عوارض روان شناختی نیز دارند. در بسیاری از موارد وقتی فرد به طور جدی متوجه می شود دیگر مثل قبل سلامت جسمی ندارد و درمان نمی شود و یا درمان طولانی مدت است و حتی تهدید کننتده حیات است ، دچار
مشکلاتی مثل افسردگی ، اضطراب ، کاهش انگیزه های زندگی ، بحران معنای زندگی و ترس جدی از مرگ و پایان فرصت زندگی می شود.

 

دکتر شادی نوروزعلی.پزشک عمومی.دانشجوی دکترای تخصصی مشاوره توانبخشی و کارشناس مشاور مرکز مشاوره معین


کلیه حقوق این وب سایت مربوط به مرکز مشاوره معین می باشد.