مشاوره تحصیلی ، فرایند کمک تخصصی به یادگیرندگان است تا بتوانند عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند.
ضعف تحصیلی، افت تحصیلی، بهبود سازگاری در ارتباط با همکلاسی ها، کارکنان دبستان و دبیرستان، برای اینکه یک مشاور تحصیلی بتواند کمک حرفه ای به دانش آموز و والدین او ارائه دهد، از اصول، روش ها و ابزارهای خاصی استفاده می کند. به این منظور ممکن است لازم باشد تا یک یا چن مورد از اقدامات زیر را انجام دهد:
– ارزیابی رشدی دقیقی در مورد فرایند پیش از تولد تا زمان حال دانش آموز با استفاده از اطلاعات حاصل از انجام یک مصاحبه تخصصی با والدین دانش آموز به دست آورد.
– هوش مراجع را با ابزار مناسب بسنجد و ارزیابی درستی از آن بدست آورد.
– برای ارزیابی دقیق اندام حسی و عصب شناختی مرتبط با عملکرد یادگیری مراجع، او را به پزشک متخصص مربوطه ارجاع و نتیجه بررسی را در ارزیابی وضعیت مراجع به کار ببرد.
– فرایندهای شناختی دخیل در یادگیری را به دقت بررسی کند ( فرایندهایی نظیر: تمرکز، توجه، به خاطر سپردن، یادآوری، تداعی، تصور، تخیل، تحلیل، ترکیب ذهنی، انطباق داده های حسی حرکتی و …)
– وضعیت رشد و ثبات هیجانی مراجع را به دقت ارزیابی کند.
– رشد حسی حرکتی متناسب با شرایط سنی مراجع بررسی کند.
– مهارت های عمومی حل مسئله و حل تعارض های بین فردی را بررسی و ارزیابی کند.
– سطح خودشناسی( توانائی تجربه و درک احساس های درونی ، نیاز ها و خواسته ها فردی) را ارزیابی کند.
– سطح یادگیری فعلی و حلقه های مفقوده یادگیری قبلی( موضوع و مواد یادگیری قبلی که اگر چه برای یادگیری محتوای فعلی ضروریست، اما بخوبی یاد گرفته نشده است) را شناسائی کند.
– موانع محیطی موثر بر یادگری( مشکلات خانوادگی، شلوغی خانه، وظایف و مسئولیت های روزمره که یادگیری را کاهش می دهند) را بررسی و شناسائی کند.
– بیماری های جسمی( از طریق بررسی پرونده سلامت و یا مشورت با پزشک) و اختلالات روانشناختی را که بر عملکرد یادگیری تاثیر دارند، بررسی و از نتیجه آن در ارزیابی شرایط مراجع استفاد کند.
فرایند درمان مشکلات تحصیلی کودک و نوجوان:
در مواردی که فرایند سنجش و ارزیابی شواهی از وجود مشکلات زمینه ای مثل بیماری های اعصاب و روان ، اختلالات رفتاری، مشکلات تاخیر رشد ذهنی، بیماری های عصب شناختی، معلولیت های حسی حرکتی و یا سایر اختلالت هیجانی در کودک را تایید کند، فرایند یاری رسانی باید از طریق ارجاع کودک به روان پزشک کودک و نوجوان، روان شناسان آموزش و پرورش کودکان استثنائی، پزشکان مغز و اعصاب، مشاوران کودک و نوجوان و سایر متخصصین مربوطه نیز پیگیری شود.
در نهایت با استفاده از نتایج بررسی های فوق و با مشورت و همکاری والدین و کمک اولیا مدرسه( در صورت نیاز)، برنامه مداخله طراحی و بخش های مربوبط به مشاوره روان شناختی این برنامه را راسا اجرا و بر اجرای بخش هائی از آن که باید توسط سایر متخصصان انجام شود نظارت می کند( مثلا متخصصین کودکان استثنائی، مددکاران، روان شناسان مدرسه و معلم های ترمیمی). گاه فرایند مشاوره تحصیلی نیازمند ارجاع والدین به روان درمانگر و روان پزشک است تا مشکلات رفتاری یا شخصیتی آنها که تاثیر منفی بر کودک دارد نیز مدیریت یا درمان شود.
خصوصیات مشاور تحصیلی
مشاور تحصیلی فردی است با حداقل مدرک کارشناسی ارشد در رشته های مشاوره تحصیلی و روان شناسی تربیتی که دوره های کارورزی نظارت شده را زیر نظر اساتید واجد شرایط گذرانده و دارای پروانه فعالیت از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره هستند.
دکتر بهمن بهمنی؛ دکترای مشاوره، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
